Ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych
Przyczyną wad wymowy często jest obniżona sprawność narządów artykulacyjnych (języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego). Inną częstą przyczyną bywają także, szczególnie u dzieci młodszych, nieprawidłowe nawyki związane z połykaniem lub oddychaniem. Konieczne są w tych wszystkich wypadkach ćwiczenia motoryki narządów mowy oraz ćwiczenia prawidłowego połykania. Ćwiczenia te zalecane są każdemu dziecku w celu poprawy sprawności aparatu mowy a zatem, dla wzmocnienia terapii logopedycznej – ćwiczymy!
Poniżej prezentuję Państwu przykładowe ćwiczenia poszczególnych narządów artykulacyjnych.
Ćwiczenia te w miarę możliwości początkowo powinny być wykonywane przy kontroli wzrokowej – przed lustrem, stopniowo przechodząc do ćwiczeń bez kontroli wzroku. Większość ćwiczeń wymaga wielokrotnego powtarzania.
Ćwiczenia warg:
- Wymawianie na przemian „ a-o” przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej.
- Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie „ iii”.
- Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie „ uuu”.
- Naprzemienne wymawianie „ i – u”.
- Parskanie / wprawianie warg w drganie/.
- Masaż warg zębami ( górnymi dolnej wargi i odwrotnie).
- Dmuchanie na płomień świecy, na watkę lub piłkę pingpongową.
- Układanie ust jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźną, przesadną artykulacją warg, np. w kolejności: a-i-o-u-y-e, u-a-i-o-e-y, o-a-y-i-u, e-y-i-o-a-u, u-i-y-a-o.
- Wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u, i-a, u-o, o-i, u-i, a-o, e-o
- Wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”.
- Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo.
- Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami.
Ćwiczenia policzków:
- Nadymanie policzków – „ gruby miś”.
- Wciąganie policzków – „ chudy zajączek”.
- Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.
- Naprzemiennie „ gruby miś” – „ chudy zajączek”.
- Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.
Ćwiczenia języka:
- „ Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta.
- Ruchy języka w prawo i w lewo wewnątrz jamy ustnej.
- Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte.
- „Klaskanie” całym językiem.
- Kląskanie czubkiem językiem.
- Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy otwartych ustach / żuchwa opuszczona/.
- Język za zębami stawia kropki (tylko w jednym miejscu).
- Ćwiczenia pionizacji języka
Ćwiczenia prawidłowego połykania:
- Wyrobienie nawyku połykania z językiem ułożonym na wałku dziąsłowym:
- Unoszenie języka na wałek dziąsłowy za górnymi zębami przy otwartych a następnie zamkniętych ustach.
- Lizanie czubkiem języka wałka dziąsłowego.
- Trzymanie czubkiem języka cukierka tik-tak przy wałku dziąsłowym, jednoczesne połykanie śliny.
- Ćwiczenie jak wyżej z kawałeczkiem czekolady przyklejonym do wałka dziąsłowego.
Miłej zabawy!
Katarzyna Kulawińska, logopeda